Een maatpak voor zelfredzaamheid!

Zelfredzaamheid, hoe pak jij het aan?

Wat komt er allemaal bij kijken om jezelf te redden in de maatschappij en wanneer leer je dat eigenlijk? Hoe zelfstandig moet je zijn? Hoe gedraag je je tijdens sociale situaties? Hoe los je dagelijkse problemen op? Wat wordt er van je verwacht en wat wil je eigenlijk zelf?

Veel kinderen worden geleidelijk zelfstandig naarmate zij ouder worden. Het is het dilemma van iedere ouder: je wilt dat je kind zelfstandig en onafhankelijk wordt, maar aan de andere kant  is het nog niet zo gemakkelijk om je kind los te laten. Het  is vooral lastig als je kind een ontwikkelings- en/of leerachterstand heeft. Je hebt als ouder een zesde zintuig voor het aanvoelen wanneer je kind hulp nodig heeft. Dit leidt soms tot (onbewust) overnemen van situaties en mogelijk zelfs tot het vermijden van sociale situaties, want voor je gevoel kun je ze niet loslaten. Je wilt het allerbeste voor je kind, het dagelijks leven zo vlot mogelijk laten verlopen. Je bent je er dan niet van bewust, dat je kind op de lange duur hier niet mee geholpen is.

“Jan, ben je nu klaar? Ik heb je brood al gesmeerd, schiet op, je bent weer aan het treuzelen!". Eenmaal aan de keukentafel aangeschoven valt het Hester op dat Jan zijn haar nog niet heeft gedaan, de kraag van zijn hemd naar binnen gevouwen is en dat zijn brilglazen wel erg vettig zijn. Als Jan zijn boterham met flinke happen naar binnen werkt doet Hester snel gel in zijn haar, zijn kraag goed en geeft hem een doekje voor zijn bril. Vluchtig wrijft Jan met het doekje over zijn bril. Met volle mond zegt hij tegen zijn moeder; “Zo goed?"
“Heb je je tas al ingepakt?" Jan geeft geen antwoord, pakt zijn tas en fietst weg met zijn jas nog open. Eenmaal op school aangekomen komt hij erachter dat zijn agenda thuis ligt en dat hij het S.O. van Engels niet heeft geleerd.

Herken je dit? Dat je je 's avonds in bed afvraagt of je kind het gaat redden in de maatschappij? Wat als jij niet meer dagelijks om hem heen bent om hem te steunen en aan te vullen. Dat je in een boek leest wat je kind op welke leeftijd allemaal al zou moeten kunnen. En dat je je dan afvraagt of die van jou dat überhaupt ooit allemaal gaat doen?

De meeste jongeren nemen “vanzelf” de touwtjes in handen, kiezen hun eigen weg en trekken erop uit. Jongeren met een ontwikkelings- en/of leerachterstand kunnen problemen blijven houden met de dagelijkse basisvaardigheden die nodig zijn voor het zelfstandig functioneren. Zij kunnen bijvoorbeeld niet rekenen met geld, hebben moeite met klokkijken, zijn angstig om zich tussen anderen mensen te mengen, kunnen geen orde houden tijdens het bereiden van een simpele maaltijd of kunnen niet lezen. Belangrijk is om te bekijken wat je kind allemaal wél kan en waar hij/zij nog behoefte aan heeft om de taken die voor hen belangrijk zijn weer zelfstandig te kunnen uitvoeren. Waarom? Omdat zelfstandigheid goed is voor het zelfvertrouwen en de eigenwaarde!

Op een school als Maupertuus is er een aparte klas, de Maatwerkklas. Deze groep kinderen krijgt naast het maatpakje nog heel veel extra’s.
Wij, Marloes de ergotherapeut en Hanny, een  logopedist (paramedici)van Maupertuus zijn vanaf dit schooljaar gestart met de M&H-les. In deze les wordt gewerkt aan de zelfredzaamheid. Leerlingen werken aan het zelfstandig uitvoeren van bepaalde dagelijkse activiteiten en besteden aandacht aan de communicatieve vaardigheden.
Aan de hand van een doelenlijst geeft zowel de leerling als de ouder aan wat de persoonlijke leerdoelen zijn. Het thema verjaardagsfeest is gevierd en nu zijn we bezig met het thema kerstdiner.

Voordat de kinderen zelfstandig boodschappen gaan doen bij de echte AH, oefenen ze dit in het eigen winkeltje op Maupertuus. Daarvoor zijn recepten besproken en hebben de kinderen met elkaar overlegd, wie, wat gaat halen. Iedere leerling krijgt een eigen portemonnee met geld mee. Ook oefenen we kookvaardigheden in de keuken. De veiligheid is natuurlijk belangrijk, maar ook de hygiëne. Hoe kan je zelfstandig het overzicht behouden tijdens het koken, zonder stappen over te slaan of het eten te laten verbranden? Aan de hand van filmopnames kunnen zij zichzelf terugzien en geven wij  tips/tops die gebruikt worden voor de volgende keer.
Een ander belangrijk doel is samenwerken. Dat blijkt best lastig. Het is soms makkelijker om iets alleen te doen dan ook een ander zijn deel te gunnen. Hoe lastig is het om aan te geven dát je geen hulp wil van de ander die dingen al snel voor jou wil doen omdat je het graag zelf wil leren. Deze situaties worden besproken en ook echt geoefend. Het is nodig dat de kinderen kunnen reflecteren op eigen gedrag om veranderingen te bespoedigen. Soms heb je daarvoor iemand nodig die je een spiegel voorhoudt en je in het diepe gooit om er vervolgens sterker uit te komen.

Voorafgaand aan het boodschappen doen, bespreken wij de doelenlijst. Zowel Karin als ouders geven aan dat zelfstandig boodschappen doen goed gaat. Op het moment van vertrek, vraag ik voor de zekerheid of iedereen zijn boodschappenlijst en portemonnee bij zich heeft. Karin kijkt verschikt, maar zegt niets en komt niet in actie. “Heb je alles bij je Karin?” “Mijn boodschappenlijst ligt nog binnen, moet ik hem halen?” “Ga het lijstje maar pakken, zo weet je welke producten je moet kopen.” “Oh ja.” Met het boodschappenlijstje in haar hand en de portemonnee in haar zak, loopt Karin samen met de andere kinderen de AH in. Iedereen gaat zoals afgesproken zijn eigen weg. Al snel loopt zij met haar mandje bij de groenteafdeling te dwalen en kijkt verslagen om zich heen. Ik loop naar haar toe en vraag; “Lukt het allemaal Karin?” “Nee eigenlijk niet, ik weet niet waar de producten liggen in deze winkel. Ik heb daar al gezocht naar de salami (ze wijst naar de gehakt en kipfilet), maar ik zie het niet.”
Ook het zoeken naar de andere producten op haar lijstje verloopt moeizaam. Ze oogt onzeker en durft niets te vragen aan het personeel van de AH. Op de weg terug naar school zegt Karin; “Ik vond het best moeilijk. In de winkel bij ons thuis weet ik alles te vinden.”

Wanneer je je beperkingen accepteert en je kwetsbaar durft op te stellen is de weg naar verandering het grootst. De M&H groep is daarom ook een vertrouwde groep  waarin iedereen zijn eigen belemmeringen heeft. Iedereen respecteert elkaar. Wij zien dat de kinderen echt opbloeien en elkaar goed aanvullen. Kinderen die normaal bijvoorbeeld niet zo gemakkelijk praten gaan dit langzaam doen. Een ander blijkt over onvermoede leiderscapaciteiten te beschikken.

Wij zijn super trots om onze Kennis te combineren in de M&H-lessen en zodoende bij mogen dragen aan een stukje zelfredzaamheid van de kanjers van de maatwerk-klas.

De voorbeelden zijn gebaseerd op ervaringen en dus niet terug te leiden naar personen.

Hanny van Vondelen  (logopedist) en Marloes Verheesen (ergotherapeut)

Maupertuus
Horstlaan 2
3971 LC Driebergen
www.maupertuus.info
tel: 0343-533611
email: driebergen@maupertuus.info